Böğürtlenlerde kızarmış meyvelerin olgunlaşmadan kalması durumu dikkatleri çekmiştir. Bu sorunun yanlış bitki beslemeden kaynaklanabileceği üzerinde durulmuştur. Ama sorunun asıl kaynağının zararlı bir akar olduğu anlaşılmıştır. Zararlı akarın böğürtlen meyvelerinin sert kırmızı veya yeşil renkte, tomurcuklarında gelişemeden cılız kalmasına kısmen zarar verdiği meyvelerinde pazarlanamaz hale gelmesine neden olmuştur. Bu akar böğürtlen dışında ahududu ve bazı üzümsü meyvelerde de zararlıdır. Yoğun böğürtlen yetiştiriciliği yapılan bazı ülkelerde Red Berry hastalığı olarak ta tanımlanmaktadır. Zararlı kışı dormant (uyku) dönemindeki böğürtlenlerin tomurcuk pulları arasında geçirir. Mart ayı başlarında tomurcuklardan çıkarak yeni açmakta olan çiçeklere saldırır. Meyvelerin gelişmesi ile meyve danecikleri arasına yerleşir. Böğürtlen akarı zararı erkenci çeşitlerde pek görülmez. Geççi böğürtlen çeşitlerinde zarar daha büyüktür. Zirai mücadele yapılmadığı taktirde hasat edilmeyen ürün miktarı % 50-60 lara kadar çıkar.
Yalova bahçe kültürleri merkez araştırma enstitüsünden Dr. Burhan Erenoğlunun bildirdiğine göre tedavi için % 80 lik mikronize kükürtden uygun dozda üç uygulama önerilmektedir. Birinci uygulama uyku döneminde, İkinci uygulama ilk çiçeklenme döneminde, Üçüncü uygulama ise yeşil veya pembe meyve döneminde yapılmalıdır. Zararlının yoğun olduğu bahçelerde en az iki uygulama yapılmalıdır. Kükürt uygulamasında 25 C derece ve üzeri olan sıcaklıklarda uygulama yapılmamalıdır. Günün serin saati tercih edilmelidir.
Böğürtlende Kırmızı Örümcek (Tetranychus cinnabarinus)
Ergin dişilerin boyu 0,4 mm kadar olup kırmızı renktedir. Vücudlarının dorsal kısmında 4 parçalı siyah lekeler vardır. Kırmızı uçlu olan bacakları ve vücutları kıllıdır. Erkeklerin boyu kısa arkaya doğru daha incedir.
Kırmızı örümceğin emgisinden kaynaklanan yapraktaki renk değişimi
Bu video Ziraat Mühendisi Mehmet Emin Akçalı tarafından çekilmiştir.
Asıl zarar şekli bitkinin öz suyunu emerek yaprakta sarı beneklerin oluşmasına, bitkinin zayıflamasına hatta yaprak dökümüne neden olurlar. Tarla kenarlarındaki yabancı otlarda kışı geçirirler. İlkbaharda havaların ısınması ile asıl zarar verdikleri kültür bitkisine taşınırlar. Kırmızı örümcekler çiftleşmeden sonra yaprakların alt yüzeylerini küçük yağ damlalarını andıran yumurtalarını bırakırlar. Böğürtlenlerin yapraklarında önce sarı benekler daha sonra bronzlaşmış lokal dokular görülür.
Mücadelesi: Böğürtlenlerin erken ilkbaharda alt yaşlı yapraklardan başlanarak düzenli kontrolleri yapılmalıdır. Erken dönem uygulanan ilaçlamalardan iyi sonuç alınabilir. Böğürtlen bahçesinde ilkbahar ortaları yaza doğru 2-3 günde bir alt ve orta yapraklarda 50 yaprak tesadüfen seçilir. Yaprak başına hareketli 15 ve üzeri kırmızı örümcek görüldüğünde kimyasal ilaçlamaya başlanır. Kimyasal ilaçlamadan sonra yapraklardaki sarı emgi lekelerinde artış yoksa ilaçlama başarılı kabul edilir.
Böğürtlende Yaprak Biti (Aphis spp.)
Böğürtlen bitkisinde erken ilkbahar ve nisan ayı sonlarında yaprak biti görülmesi ihtimali vardır. Zararlı taze sürgünlerin uçlarında görülebilir. Genellikle taze sürgünlerin uçlarında yaprakların dıştan içe doğru kıvrılmasına neden olur. Çoğu yıllarda zarar eşiğini geçen sayıda yaprak biti görülmez. Doğal düşmanı bol olan bir zararlıdır. Mevsim yaza girerken kendiliğinden kaybolur. Çoğu zaman kimyasal mücadeleye gerek kalmaz. Yaprak biti böğürtlene bitki özsuyunu emerek zarar verir.
Zararlı aşırı artış gösterdiği yıllarda uygun kimyasalla rahatlıkla mücadele edilebilir.
Böğürtlen Süslü Böceği (Coroebus rubi)
Yurdumuzun tüm bölgelerinde yayılmış bir zararlıdır. Yapılan çalışmalarda böğürtlen süslü böceğinin kışı böğürtlen ve ahududu sürgünlerinin içinde ksilem dokusunda olgun larva evresinde geçirdiği tesbit edilmiştir. Yaptığımız çalışmalar bu dinlenme ve duraklamanın son larva evresinde geçirildiğini ve larva faaliyetinin bu evrede tamamen kesildiğini göstermektedir. Bursa fidye kızıkta 1996 da ergin çıkışı 30 Mayısta, 1997 yılında 12 Haziranda başlamış her iki yılda da ergin çıkışları 66-71 gün sürmüştür. Böğürtlen süslü böceği erginleri uçuştan sonra 5-8 gün beslenip çiftleşirler. Erginler çiftleşmeden 3-14 gün sonra yumurta bırakırlar. Böğürtlen süslü böceği erginleri yumurtaları gövde üzerine birer birer bıraktıkları yumurtalarının üzerini hava ile temas ettiğinde sertleşen köpüğümsü mukoza şeklinde bir sıvı ile kapladıkları, bu sıvının yumurtanın yaprak koltuğu ve dallara yapışmayı sağladığı görülmüştür. Böğürtlen süslü böceği erginlerinin yumurta bırakmak için bitkinin yaprak koltukları kök boğazı ve kök boğazından 10-15 cm yükseklikteki gövdeyi tercih ettiği görülmüştür.
Böğürtlen süslü böceğinin yumurtaları 14- 16 günde açılmaktadır. Böğürtlen süslü böceğinde asıl zararı yapan zararlının larvasıdır. Larvanın girdiği gövdeler zayıfladığından kuvvetli rüzgarlarda gövdeler kırılır. İlkbaharda larvanın girdiği gövdelerden meyve salkımları ya çok geç oluşur ya da oluşmaz çıplaklaşır. Ayrıca ince ve zayıf gelişen sürgünlerde larvanın varlığından ve salgıladığı toksik (zehirli) maddelerden dolayı sürgünde şişkinlik oluştuğu ve böylelikle de sürgünün iletim demetlerin bozulduğu tesbit edilmiştir.
Yalova bölgesi için yıllara göre değişmekle birlikte 15 Mayıs ilk ergin kanatlıların görüldüğü tarihtir. Yapışkan tuzakla kanatlı erginin çıkış tarihi tesbit edilip uygun kimyasal ilaçla 10 gün arayla en az 2 ilaçlama yapılması uygundur.
Böğürtlen süslü böceği ile mücadelede meyve vermiş dallar hasattan hemen sonra kesilip yakılmalıdır.
Böğürtlende Süne Zararı ( Eurygaster spp.)
Süne buğday zararlısı olarak bilinir ama son yıllarda Mayıs – Haziran aylarında böğürtlenlerin kırmızı meyvelerinde emgi yapıp içini boşaltmaktadır. Meyve olgunlaşırken emgi yapılan üzümcükler siyahlaşmadan krem- bej renk almaktadır. Zararı ekonomik ölçekte önemli değildir. Ama süne üzerine konduğu meyvenin aromasını bozmakta ve böğürtlenin tadını olumsuz etkilemektedir.
Süne Zararlısının Emgi İle Zarar Verdiği Meyvedeki Üzümcüğün Renk Değişimi
Süne Zararlısı Fotoğraf 2
Böğürtlende Süne ve Zararı
Böğürtlende Yabancı Ot Kontrolü
Böğürtlende sıraya dikimde sıra üzerine polietilen veya saman türü malçlamayla yabancı ot kontrol altına alınabilir. Sıra arasının rotovatör veya kültüvatör (çapa) türü ekipmanlarla sürülerek yabancı ot kontrol altına alınabilir. Böğürtlenin kendisi de geniş yapraklı bir bitki olduğundan total herbisitin kullanımından sakınmakta fayda vardır. Mevsimlik otlar tohum bırakmadan biçilmelidir. Çok yıllık yabancı otlar yakından takip edilmelidir. Dar yapraklı tek yıllık yada çok yıllık yabancı otlara karşı bazı herbisitler kullanılabilir. Ama çok sık bu yönteme başvurulmamalıdır. Yaz mevsiminde suyun değmediği yerlerde ot pek bitmez. O yüzden damlama sulama tercih edilmelidir.
